II. WROGOWIE I PRZYJACIELE

Od rozbiorów po Unię Europejską

Drugi film, który zajmuje się okresem polityki negatywnej, rozpoczyna się od wzrostu znaczenia Prus jako europejskiego mocarstwa. Wzrost ten był ściśle związany z rozbiciem i rozpadem państwa polskiego przez trzy rozbiory Polski w XVIII wieku. Kolejne ważne okresy to wroga wobec Polaków polityka Bismarcka i Rzeszy Niemieckiej w latach 1871-1914, oraz, jako punkt kulminacyjny, sześć lat wojny i morderczej władzy okupacyjnej nazistów w Polsce. Negatywnej wobec Polski polityki Prus / Niemiec nie da się wyjaśnić bez ich ścisłej i w ostatecznym rozrachunku destrukcyjnej współpracy z Rosją. Między St. Petersburgiem i Berlinem powstał silny system służący wspólnemu opanowaniu Polski – historyk Klaus Zernack nazywa to negatywną polityką wobec Polski; odtąd Polska została niejako spięta prusko-rosyjską klamrą. Ta polityka była kontynuowana po roku 1918, jako że ani Rosja ani Niemcy nie chciały pogodzić się z nowymi granicami Polski. Nawet będące śmiertelnymi wrogami Rosja Sowiecka i nazistowskie Niemcy paktowały przeciwko Polsce (i postanowiły w sierpniu 1939 dokonać jej czwartego rozbioru).

Filmy nie zajmują się niemiecko-polską historią w sposób ściśle chronologiczny, pozwalając sobie na przeskoki i skróty, dostosowane jednak do głównych tez.

Formułując to dosadnie, możemy stwierdzić, że w okresach występowania w Niemczech silnych prądów nacjonalistycznych i wielkomocarstwowych, stosunek Niemców do Polaków przybierał negatywne zabarwienie.

W okresach, w których Niemcy postrzegali Polaków jako równorzędnych partnerów, znajdowało to natychmiast wyraz w pozytywnym współistnieniu politycznym i kulturalnym. Te okresy były często naznaczone dobrobytem gospodarczym oraz istnieniem wspólnych celów i wartości, jak na przykład we wczesnej epoce nowożytnej.